دامپزشکی

یکی دیگر از رشته های سخت علوم آزمایشگاهی ، انگل شناسی و یا پارازیتولوژی است . این رشته به دو شاخه اصلی کرم شناسی و تک یاخته شناسی و (حشره شناسی ) تقسیم بندی می شود . هر چند که امروزه استفاده از تستهای انگل شناسی کاهش یافته اما باز هم شناسایی انگلها یکی از آزمایشات روتین در آزمایشگاه ها است .

یکی از این کرم ها ، کرمک است که شاید به گوش شما خورده باشد . در این پست در مورد این کرم صحبت خواهیم کرد .

کرمک شایعترین انگل کرمی نواحی معتدل است و جالب است بدانید که ، 10% جمعیت جهان مبتلا هستند و علت اینکه بیشتر افراد را درگیر کرده است این است که به این کرم کمتر توجه می شود . انتوبیوس ورمیکولاریس فقط در انسان و به ندرت در شمپانزه دیده می شود و این کرم ساکن سکوم و آپاندیس( رودۀ بزرگ) است . همان طور که دوستان مطلع هستند این کرم جز نماتد ها است .

مورفولوژی:

 در برسی مورفولوژی این کرم باید به نکات زیر توجه کرد :

•  کرم نر: 2-5 میلیمتر طول و کمتر از 2/۰ میلیمتر عرض دارد .
• کرم  ماده : 8-13 میلیمتر طول وتا 5/۰ میلیمتر عرض دارد .
• رنگ کرم  : سفید تا زرد روشن
• شکل ظاهری : نخی شکل و شفاف، فاقد کپسول دهانی، دهان دارای سه لب کوچک و مری دارای حباب (bulb) که در زیر میکروسکوپ قابل تشخیص است و فکر می کنم که مهمترین ویژگی این کرم است .
• در ناحیه راسی دارای یک زوج بال راسی (Cervical alae) می باشد .
•  در کرم ماده بالهای راسی تا انتهای بدن کرم ادامه پیدا کرده است .
•  انتهای نر بسمت داخل پیچ خورده است و از پهلو بشکل علامت سوال وارونه است .

بعد از معرفی اولیه هر دو جنس را به شورت مجزا برسی می کنیم :

جنس نر

•  در انتهای بدن دارای یک اسپیکول  است .
• دستگاه تناسلی نر شامل یک بیضه لوله ای شکل ، وازدفران، سمینال وزیکول و یک اسپیکول است . انتهای دستگاه تناسلی نربا انتهای روده به محفظه کلوآک ختم می شود.
• در دو طرف منفذ کلوآک دو زوج پاپی دیده می شود.
• در عقب کرم دو باله دمی وجود دارد .

• دارای دم نازک مخروطی است که یک سوم بدن کرم را تشکیل می دهد .
• دستگاه تناسلی ماده شامل یک تخمدان لوله ای، زهدان، سمینال رسپتاکل و واژن است .
• زهدان در کرم ماده بارور پر از تخم شده تمام بدن کرم را فرا می گیرد .
• سوراخ تناسلی در یک سوم قدامی بدن کرم است .

اهمیت بیولوژیکی و بسیار جالب  اکسیور : تنها انگل درونی هاپلودیپلوئید ( endoparastic haplodiploid taxon  ) ،یعنی ماده ها دیپلوئید ولی نرها هاپلوئیدند و از تخم های بارور نشده بوجود می آیند!

• وجود كرم در روده معمولا عوارضي ندارد(اسهال خفيف).
• علائم در اثر مهاجرت كرم بارور و خروج آن از مقعد و تخم ريزي در ناحيه نشيمنگاه ظاهر مي شود.
• تحريك و خارش نشيمنگاه، چركي شدن با اضافه شدن باكتريها صورت می گیرد .
• خارش در شب بيشتر است . (بي خوابي و عوارض آن مثل كم حوصلگي، خستگي، عصبانيت)
• استتقرار کرم در آپاندیس سبب تورم آن و آپاندیسیت می شود .
• گاهي كرم وارد دستگاه تناسلي دختران شده و تا رحم و لوله هاي فالوپ پيشروي مي كند . (ايجاد salpengite)
• خارش دماغ و دندان قروچه .
• ائوزینوفیلی در آلودگی به اکسیور کم است( چون مرحله بافتی ندارد .)
• اکسیور عامل ایجاد علائم شبیه آپاندیسیت ( آپاندیسیت کاذب ) است و کرم ها آپاندیس ملتهب را ترک می کنند.

• بیضی غیر متقارن ( یک طرف صاف است ) .
• جدار نازک و شفاف و دارای سه لایه است که لایه خارجی از آلبومین تشکیل شده است که به البسه و مواد می چسبد وعامل خارش کرم ماده است .
• لایۀ کیتینی (دولایه) و لایۀ لیپوئیدی داخلی
• طول تخم 50 – 60 میکرون و عرض آن 20-30 میکرون است و پس از خروج داخل آن لارو موجود است تخم 4 سلولی است و بعد از  48 ساعت بعد L1 ایجاد می شود .

• در5 تا 10% موارد تخم در مدفوع ديده مي شود . بنابراین باید در اطراف مقعد دنبال انگل باشیم .
• بهترين روش : استفاده ازچسب اسكاچ يا روش گراهام
• جستجوي تخم كرم در زير ناخنها با چیدن آنها و حل کردن اجرام زیر آن در محلول NaOH در یک لام گود و جستجو در زیر میکروسکوپ

درمان

درمان این کرم یکسری تفاوت هایی با سایر کرم ها دارد مثلا در زمان درمان باید کل خانواده را درمان کرد . اما برای درمان می توان از روش های زیر استفاده کرد :

• پيريوينيوم پاموات با نام تجارتي vanquine  5mg/kg (فقط با دستور پزشک دوستان مصرف شود . )
• هنگام درمان بايد تمام افراد خانواده تحت درمان قرار گيرند.
• جوشاندن البسه و ملافه ها در دوره درمان .
• استفاده از پمادهاي ضد خارش و شستشوي مكرر نشيمنگاه .

اپيدميولوژي

اپيدميولوژي این کرم هم فکر می کنم مانند سایر قسمتهای این کرم جالب باشد . چون در سفید پوستان بیشتر از سیاه پوستان است . در نواحی سرد تر بیشتر دیده می شود . تعداد کرم در بدن می تواند هزاران عدد باشد ومهمترین اینکه تا دو سالگی حداقل بیماری وجود دارد ولی در دوران دبستان به بیشترین آلودگی می رسد . در محیط هایی ماندد آسایشگاه ها و مهدکودک و مراکز شبانه روزی آلودگی زیادی گزارش می شود .

اما در مورد اپيدميولوژي علوم آزمایشگاهی باید ذکر کنم که طول عمر این کرم یک تا دو ماه است و جنس ماده بعد از تخم گذاری میمیرد .  در زهدان یک کرم ماده تا 11000 کرم هست و تخم چهار سلولی پس از 6 ساعت دارای لارو رسیده و آلوده کننده است . از همه مهتر اینکه دارای خودآلودگی و یا  retroinfection  هم است . حرارتمناسب برای رشد هم بین ۲۳ تا ۴۰ سانتی گراد می باشد .

راه هاي انتقال:

نظر شخصی من این است که برای مبارزه با انگلها باید راه های انتقال انگل را به خوبی شناسایی کنیم و سژس با استفاده از این روشها به مبارزه با انگل بپردازیم چون بیشتر این انگلها انسانی توسط یکسری اصول بهداشتی ساده قابل پیشگیری هستند . برای نمونهراه های انتقال این کرم به صورت های زیر است که با کنترل آنها می توان جلوی این کرم را گرفت

• Autoinfection يا سرايت مستقيم از مخرج به دهان
• انتقال مستقيم بوسيله البسه
• انتقال غير مستقيم مخرجي دهاني (به ویژه توسط ناخن ها )
• انتقال از طريق خاك و هوا
• بازگشت عفونت

پيشگيري

پوشاندن لباسهائي كه كودك به نشيمنگاه دسترسي نداشته باشد.

شستشوي مكرر نشيمنگاه مخصوصا هنگام صبح.

شستشوي مكرر دستها قبل از غذا و بعد از اجابت مزاج.

شستشوي لباسهاي زير و جوشاندن آن بخصوص در دوره درمان.

تهويه هواي اطاق و كلاس درس.

درمان دسته جمعي كودكاني كه با هم زندگي مي كنند.